Kostas Sitopoulos
Μικρόφωνο. Εάν δεν υπήρχε αυτό, μαλλον δεν θα είχε και πολύ νόημα το ίδιο το ραδιόφωνο στο σύνολο του. Βέβαια, το τι λέει ο στόμας ορισμένων που βρίσκονται μπροστά στο μικρόφωνο επι των ημερών μας, είναι επίσης ένα αξιόλογο θέμα για ανάλυση αλλά για άλλο άρθρο. Επίσης αυτά που ξεστομίζουν ορισμένοι, για τους ακροατές που αγαπούν και ακούνε ραδιόφωνο, είναι και μια δυσάρεστη εμπειρία. Ισως θα ήταν και ένας σοβαρός λόγος για να κλείσουν τις συσκευές τους. Ευτυχώς για μας τους υπόλοιπους είμαστε τυχεροί, που οι ακροατές, μας λυπούνται και αποφασίζουν να μην το πράξουν. Το θέμα μας όμως δεν είναι τι λένε ορισμένοι εξ ημών στο μικρόφωνο, αλλα τι γίνεται με τα ίδια τα μικρόφωνα στο ραδιόφωνο.
Η καταμέτρηση των μικροφώνων που υπάρχουν στην αγορά εδώ και χρόνια, είναι το ίδιο εύκολη όσο και η καταμέτρηση των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες. Χαοτική. Μικρόφωνα από όλα τα είδη για όλα τα γούστα και όλες τις ανάγκες. Εμάς όμως σήμερα, μας ενδιαφέρει μόνο μια συγκεκριμένη κατηγορία μικροφώνων. Τα broadcast μικρόφωνα για το ραδιόφωνο. Όχι ότι και αυτά που εχουν χρησιμοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες είναι λίγα και μπορείς να τα καταγράψεις εύκολα, αλλά αυτά που είναι κατάλληλα, ναι, αυτά είναι σχετικά, λίγα. Και φυσικά τα μικρόφωνα που χρησιμοποιούνται ON AIR, διότι για το Production μπορούμε – ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ – να χρησιμοποιήσουμε κατι τελείως διαφορετικό. Κάτι πιο…πυκνωτικό. Άλλωστε επικρατούν και διαφορετικές συνθήκες εκεί. Φυσικά δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα μικρόφωνα που χρησιμοπούνται στον «αέρα» είναι ίδια με εκείνα στο production του σταθμού.
Όμως ΠΟΙΑ ΜΙΚΡΟΦΩΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ON AIR?
Αν και ύπαρχουν αξιόλογα πυκινωτικά μικρόφωνα, που έχουν κατασκευαστεί για χρήση ON AIR, όπως το κλασσικό Rode broadcaster, όμως εκτός του ότι αυτά τα condenser mics αποτελούν εξαίρεση για ON AIR use, όπως έχει διαπιστωθεί από την ραδιοφωνική αγορά, δεν είναι καταλληλα όπως τα άλλα. Τα άλλα? Πια άλλα?
ΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ. ΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ.(Το έγραψα 3 φορές για να σιγουρευτώ ότι έχω γίνει αντιληπτός)
Καταρχήν να διευκρινήσω κάτι που θεωρώ σημαντικό. ΔΕΝ θα αναλύσω σε αυτό το άρθρο το πόσο καλα είναι κάποια συγκεκριμένα μικρόφωνα που υπάρχουν στην αγορά, ούτε καν να αναφερθώ αναλυτικά στο τι μπορεί να κάνει το καθένα σύμφωνα με τον κατασκευαστή του. Στο κατω κάτω οι (υπερ)αναλύσεις που υπάρχουν από γνώστες του αντικειμένου και μη στο Διαδίκτυο είναι υπεραρκετές, για να μην πω ατέλειωτες. Και για όλα τα μικρόφωνα. Αυτό που ΔΕΝ κάνει σχεδόν ΚΑΝΕΝΑΣ από εκεινους που γράφουν και τεσταρουν τα μικρόφωνα αυτά, είναι να ασχοληθούν… με το ποιοι τα χρησιμοποιούν και κυρίως ΠΩΣ!
Να φέρω ένα απλοϊκό παράδειγμα. Ένα από τα πράγματα, που σου μαθαίνουν σε μια Σχολή Ηχοληψίας και αφορά τα μικρόφωνα, είναι να μην φυσάς – και δη συνέχεια – στη κάψα ενός μικροφώνου και να μην την…βαράς φυσικά με το δάκτυλο για να διαπιστώσεις έαν δουλεύει. Ο λόγος? Διότι απλούστατα υπάρχει κίνδυνος να της κανεις ζημιά, ιδιώς όταν είναι πυκνωτικό το μικρόφωνο. Και τώρα η ερώτηση που κερδίζει: Τι είναι αυτό που κανουν κατά κορον οι εκφωνητές /παρουσιαστές/ δημοσιογράφοι στους ραδιοφωνικούς σταθμούς για να ετοιμαστούν για την εκπομπή τους? (Από εδώ και στο εξης χάριν συντομίας θα τους αποκαλούμε ΕΠΔ!)…Χτυπάνε τη κάψα με το δάχτυλο, (ενίοτε με λύσσα) φυσάνε φου φου, ένα δυο ένα δυο και γενικώς, τα μικρόφωνα ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ στα χέρια τους. Αυτός και μόνο θα ήταν ένας πολύ σοβαρός λόγος (συμπόνοιας) για να ΜΗΝ τους έχεις πυκνωτικό condenser μικρόφωνο ON AIR, αλλα ένα δυναμικό, που είναι σαφώς πιο ανθεκτικό. Δεν σας κρύβω ότι και δυναμικό μικρόφωνο έχω δει κατεστραμμένο από τα απαλά, επιδέξια χέρια εκφωνήτριας αλλα μην το κάνουμε θέμα. Επί της ουσίας τώρα.
Προφάνως το ότι ένα δυναμικό μικρόφωνο είναι – ενίοτε – πιο ανθεκτικό από ένα πυκνωτικό μικρόφωνο, δεν είναι ο μόνος λόγος που το καθιστά πιο κατάλληλο για χρήση ON AIR. Και επιστρέφουμε παλι στο ποιοι τα χρησιμοποιούν και κυρίως ΠΩΣ!
Είπαμε, οι ΕΠΔ! Τι κάνουν λοιπόν (σχεδόν) όλοι οι ΕΠΔ κατά την διάρκεια μια εκπομπής? Πέρα δώθε το μικρόφωνο. Πάνω κάτω επίσης. Το φάνταζεστε τι σημαίνει αυτό με ένα πυκνωτικό μικρόφωνο? Ατέλειωτα νταπα ντουπα που θα βγαίνουν στον αέρα προς τέρψη των ακροατών. Και ναι υπάρχουν αντικραδασμικά, αλλα πιστέψτε με, και αυτά, τα «τελειώνουν» εύκολα, οι αγαπητοί συνάδελφοι του μικροφώνου. Οπότε και εδώ ένα πυκνωτικό μικρόφωνο υστερεί έναντι ενός δυναμικού, που είναι κάπως πιο σκληρό. Φυσικά συνιστούμε ΚΑΙ στο δυναμικό μικρόφωνο να έχετε οπωσδήποτε αντικραδασμική βάση, καθότι οι αγαπητοί μικροφονιάδες είναι πολύ σκληροί με τα μικρόφωνα. Και έαν φαντάζεστε ότι εδώ τελειώσαμε, κάνετε λαθος, τώρα αρχίζουμε.
Εκτός από τους ίδιους τους ΕΠΔ σε ένα στούντιο ON AIR, οι συνθήκες γενικότερα είναι πιο σκληρές από ότι για παράδειγμα στο (ήρεμο) production του σταθμού.Τα μικρόφωνα ταλαιπωριούνται ΚΑΙ από τους ενίοτε βάνδαλους καλεσμένους. Άλλος ένας λόγος που ένα δυναμικό μικρόφωνο μπορει να αντέξει περισσότερο τις κακουχίες. Και έαν όλα αυτά δεν σας έχουν πείσει ακόμη, θυμηθείτε, 5–6 δεκαετίες πριν οι Αμερικάνοι πρώτοι διαπίστωσαν την αναγκαιότητα ενός ανθεκτικού μικροφώνου στο στούντιο που είναι στον αέρα. Και τέτοια μικρόφωνα είναι τα μικρόφωνα που τοποθετείς στις drums και κυρίως στη μπότα. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο σκληρό πρέπει να είναι ένα μικρόφωνο για να αντέχει τόσα db και να μπορει να ηχογραφεί μπροστά από τη μπότα ενός ντραμίστα δίχως παραμόρφωση?
Τέτοια μικρόφωνα ήταν μεταξύ άλλων τα D12 της AKG καθώς και το RE 20 της Electrovoice. Και ενώ ήταν γνωστά για την ανθεκτικότητα τους καθώς ήταν κατασκευασμένα για σκληρή χρήση, έγιναν ανάρπαστα και στον αέρα των ραδιοφωνικών σταθμών. Σημαντικό γεγονός φυσικά ότι έφταναν άνετα μέχρι τους 12 khz σε απόκριση όπως το D12, οπότε η αίσθηση της μεσαίας συχνότητας για την φωνή ήταν ότι έπρεπε για το ραδιόφωνο. Το RE 20 δε, που έφτανε μέχρι τους 18 khz απόκριση, ήταν ακόμη πιο κατάλληλο, αφού με την πάροδο των χρόνων, οι απαιτήσεις για μεγαλύτερο φάσμα συχνοτήτων ακρόασης στο ραδιόφωνο ήταν γεγονός. Πιο Wide ήχος, πιο HiFi κτλ. Στις μέρες μας πια, το «ανοικτό» άκουσμα είναι ακόμη πιο πολύ απαιτητό φυσικά. Όπως και να έχει, το RE 20 κέρδισε με την αξία του, μια ξεχωριστή θέση ως μικρόφωνο ON AIR στην ραδιοφωνική αγορά, την οποία διατηρεί, μέχρι και στις μέρες μας.
Αυτό που βεβαίως είναι ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟ από ένα μικρόφωνο που εργάζεται στον αέρα ενός σταθμού και καλείται να ανταπεξέλθει άριστα, είναι η χειραγώγηση και του proximity effect. Πρακτικά οι ΕΠΔ αλλα κι οι ακροατές το…αντιλαμβάνονται ως ένα φαινόμενο όπου η φωνή ακούγεται πιο μπάσσα φυσικά όσο πλησιάζεις το μικρόφωνο. Αλλά επειδή τελικά, το πλησιάζεις ΠΑΡΑ πολύ και οι περισσότεροι παρουσιστές δεν μπορούν και να κοντρολάρουν σωστά η αρκετά την φωνή τους, αντί για μια “ευχάριστη, ζεστή” πιο μπασαριστή φωνή, προκύπτει το απολύτως δυσάρεστο και εκνευριστικό popping!!
Popping! H φρίκη στην ακρόαση, όπου κάθε λέξη των ΕΠΔ που περιέχει το π, δημιουργεί ενα απανωτό pop up. Στα πυκνωτικά μικρόφωνα το φαινόμενο αυτό είναι τόσο έντονο που ένα αντιανέμιο είναι απολύτως απαραίτητο. Αν και ιδανικά και στο δυναμικό μικρόφωνο πρέπει να υπάρχει μπροστά του ένα αντιοανέμιο, είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα δυναμικά μικρόφωνα της αγοράς (για broadcast use) συγκρατούν το φαινόμενο λόγω κατασκευής, αφού περιέχεται μέσα στο μικρόφωνο ένα pop filter. Σε αλλα broadcast δυναμικά μικρόφωνα είναι μονό σε άλλα διπλό, όμως σε όλα υπάρχει ένα ενσωματωμένο pop filter σε σχέση με τα condenser mics τα οποια συνήθως δεν το διαθέτουν. Και ο βασικός λόγος γιαυτό, είναι η αλλοίωση του φάσματος του ήχου, αφου ένα τέτοιο φίλτρο κάνει «κατακράτηση» σε ορισμένες συχνότητες. Τα δυναμικά μικρόφωνα όμως για χρήση broadcast, επειδή καλούνται να κάνουν control σε πολλούς και διαφορετικούς ήχους το έχουν ενσωματωμένο.
Και εδώ φτάνουμε σε ένα άλλο πολύ σημαντικό πλεονέκτημα των δυναμικών μικροφώνων έναντι των πυκνωτικών mics για χρήση ON AIR πάντα. Τα studios ΟΝ AIR συχνά «πάσχουν» κατασκευαστικώς όσον αφορά την μόνωση τους. Και επειδή πάντα είναι πολλοί οι εξωτερικοί ήχοι που είτε περνούν μέσα στο στούντιο του αέρα, είτε δημιουργούνται μέσα στο στούντιο από τους ΕΠΔ και τους καλεσμένους κτλ, οι ήχοι αυτοί με ένα πυκνωτικό μικρόφωνο θα έβγαιναν στον αέρα εύκολα. Αυτό είναι και δυσάρεστο και πρέπει να αντιμετωπιστεί πρακτικώς. Στην περίπτωση όμως των δυναμικών μικρόφωνων η ελαχιστοποίηση αυτων των ανεπιθύμητων ήχων είναι πιο εύκολη.
Ένας ακόμη σημαντικός λόγος που ενδείκνυται η χρήση των δυναμικών μικροφώνων είναι και η μετέπειτα μετάβαση της φωνής στον επεξεργαστή ήχου του σταθμού και τελικά στον αέρα για τους ακροατές. Ο «μαζέμενος» ήχος (από συχνότητες) από ένα δυναμικό μικρόφωνο, επικεντρωμένο στις μεσαίες συχνότητες για την ανθρώπινη φωνή, είναι εξαιρετική περίπτωση και για τον τελικό επεξεργαστή ήχου του σταθμού. Πρακτικά ο multiband fm processor θα την επεξεργαστεί και τελικά θα την «προσφέρει» στον ακροατή, «γιγαντωμένη» με απλά λόγια. Το «γκάζι» στον ήχο και την «παρουσία» που θα δημιουργήσει ο επεξεργαστής του σταθμού από ένα δυναμικό μικρόφωνο είναι όσο χρειάζεται για να ακούγονται οι φωνές δυνατά και καθαρά. Ένα ευαίσθητο πυκνωτικό μικρόφωνο θα προσθέσει στην φωνή «περιττά» στοιχεία, που με την σειρά του ο – multiband – επεξεργαστής θα τα λάβει και θα τα μεγεθύνει και αυτά, ανάλογα. Επι της ουσίας το δυναμικό μικρόφωνο προσφέρει μόνο το απαραίτητο φάσμα συχνοτήτων για φωνή στον επεξεργαστή. Και εάν θέλουμε ακόμη πιο δυνατό «γκάζι» στον ήχο από το μικροφώνο μας, ένας έξτρα προενισχυτής/επεξεργαστής μικροφώνου, θα δώσει ακόμη περισσότερη ένταση και παρουσία στην φωνή.
Στίς μέρες μας, εκτός από το «γκάζι» στην φωνή, είναι απαιτητή και η “HiFi ποιότητα”. Κυρίως επειδή το εύρος και το πολύ ανοικτό άκουσμα είναι της μόδας πια. Αυτό σημαίνει πως κυκλοφορούν (κατασκευαστικώς) όλα τα broadcast δυναμικά μικρόφωνα της αγοράς με ακόμα πιο ανοικτό ήχο σε σχέση με το παρελθόν. Εξαιρετική απόδοση κατά την αποψή μου, συναντά κανείς στα ακόλουθα broadcast mic : (με τυχαία σειρά)
BP40 της Audio Technica, με απόκριση μέχρι τους 16 khz
RE-20 της Electrovoice με απόκριση μέχρι τους 18 khz
SM7B της Shure με απόκριση μέχρι τους 20 khz
Procaster της Rode με απόκριση μέχρι τους 18 khz
BCM 705 της Neumann με απόκριση μέχρι τους 20 khz
Stealth της Aston με απόκριση μέχρι τους 20 khz
Μ82 της Telefunken με απόκριση μέχρι τους 18 khz
Pr40 της Heil με απόκριση μέχρι τους 18 khz
Οι τιμές των παραπάνω κυμαίνονται από 180 μέχρι 580 ευρώ, οπότε υπάρχει κάτι κατάλληλο για όλα τα βαλάντια.
