Thanos Galis
Το παρόν άρθρο εκφράζει αποκλειστικά προσωπικές απόψεις του συντάκτη και σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζει τις θέσεις του ΣΕΔΙΚΕ ή της Προέδρου του, κας Έλενας Παπαβασιλείου.
Η Καλιφόρνια έγινε η πρώτη πολιτεία στις ΗΠΑ που θέτει σαφή όρια στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για την αναπαραγωγή φωνών και προσώπων καλλιτεχνών χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Με δύο νέα νομοθετήματα τα AB 1836 και AB 2602 απαγορεύει τη δημιουργία ή χρήση ψηφιακών «κλώνων» ηθοποιών, τραγουδιστών ή παρουσιαστών χωρίς ρητή άδεια. Με λίγα λόγια, προστατεύει το αυτονόητο: ότι η φωνή και η εικόνα ενός ανθρώπου του ανήκουν.
Δεν είναι απλώς μια νομική κίνηση. Είναι ένα σημείο καμπής. Τα δύο νομοσχέδια ήρθαν ως απάντηση στις κινητοποιήσεις της SAG-AFTRA, του σωματείου των ηθοποιών στις ΗΠΑ, που προειδοποίησε πως η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται ήδη για να «ανακατασκευάζει» φωνές και πρόσωπα χωρίς γνώση ή αποζημίωση.
Το ζήτημα δεν είναι θεωρητικό
Στον χώρο των εκφωνητών, των voice actors και των επαγγελματιών φωνής, το πρόβλημα είναι ήδη εδώ. Πλατφόρμες σε όλο τον κόσμο εκπαιδεύουν φωνητικά μοντέλα σε δείγματα πραγματικών φωνών χωρίς συναίνεση. Ένα demo, ένα spot, ένα απλό δείγμα μπορεί αύριο να χρησιμοποιηθεί για να παράγει εκατοντάδες “νέες” εκφωνήσεις που δεν έκανες ποτέ. Και τότε το ερώτημα είναι ένα: ποιος έχει δικαίωμα στη φωνή σου;
Η Ελληνική πραγματικότητα
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη νομικό πλαίσιο που να προστατεύει τους επαγγελματίες από τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση ή αναπαραγωγή της φωνής τους. Οι ηχογραφήσεις αντιμετωπίζονται ως «παραδοτέο υλικό», χωρίς καμία νομική αναφορά στη φωνητική ταυτότητα ή στο ηθικό δικαίωμα του δημιουργού όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τα cue sheets των ταινιών που διασφαλίζουν τα πνευματικά δικαιώματα των συντελεστών. Η τεχνητή νοημοσύνη απλώς ανέδειξε αυτό το κενό· έκανε ορατή μια αδυναμία που υπήρχε εδώ και χρόνια και που η ίδια η τεχνολογία τώρα αποκάλυψε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο
Ως μέλος του Σωματείου Ελλήνων Εκφωνητών (ΣΕΔΙΚΕ), πιστεύω πως ήρθε η στιγμή να ανοίξει μια σοβαρή συζήτηση. Όχι για να φοβηθούμε την τεχνολογία, αλλά για να τη βάλουμε σε τάξη. Το ΣΕΔΙΚΕ και το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (Σ.Ε.Η.) μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης,<για να διαμορφωθεί ένα νέο πλαίσιο που θα προστατεύει φωνές, παρουσίες και ερμηνείες από κάθε μορφή ανεξέλεγκτης χρήσης μέσω τεχνητής νοημοσύνης
Η φωνή ως περιουσία
Η φωνή δεν είναι εργαλείο. Είναι κομμάτι του εαυτού μας. Είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και επικοινωνούμε. Αν μια μηχανή μπορεί να την αναπαράγει χωρίς να το γνωρίζεις ή χωρίς να το επιτρέπεις, τότε δεν μιλάμε πια για τεχνολογία μιλάμε για κατάχρηση.
Η Καλιφόρνια έκανε το πρώτο βήμα. Η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει με λογική, σεβασμό και ευθύνη. Γιατί η τεχνολογία είναι σπουδαία, αλλά η φωνή μας είναι μοναδική. Και αυτή η μοναδικότητα αξίζει να προστατευθεί.Το ζήτημα του AI δεν τελειώνει εδώ. Θα επανέλθω σύντομα, μέσα από την επαγγελματική μου ιδιότητα, με πιο συγκεκριμένες παρατηρήσεις για το πώς αλλάζει στην πράξη τον χώρο της φωνής και της δημιουργίας.
